[Vietthaitoday] Để khẳng định một cách
chính xác các phương pháp phân tích hóa chất thường dùng trong các phòng thí
nghiệm hóa học, phân tích chất lượng nước... có thể xác định chính xác hóa chất
gây cá chết .Những thí nghiệm này không quá phức tạp chỉ cần trình độ cử nhân
hóa học là làm được. Tuy nhiên không hiểu lý do vì sao cho đến giờ chưa có một
báo cáo nào công bố cụ thể các chỉ số cho toàn dân biết để phòng tránh.
Trong lúc chờ kết luận
của cơ quan chức năng về nguyên nhân cá chết , chúng tôi đưa ra những bằng chứng
sau để có thể kết luận khả năng 2 trường hợp có thể xảy ra:
Trường hợp
1: Nhiểm độc kim loại nặng (KLN)
1. Chất có khả năng giết
hàng loạt cá biển trên một diện rộng như thế phải là chất kịch độc như KLN và kể
cả chất phóng xạ. Theo thiết kế của khu công nghiệp, cổng xả thải được đặt ở vị
trí 1,5 km ngoài khơi, nơi được cho là có khả năng làm loãng mọi hóa chất một
cách nhanh chóng do dung lượng lớn của nước biển.
Tuy nhiên, đối với các
KLN như chì thì một lượng rất nhỏ chỉ cần 1 g trong 1,000,000 lít nước cũng đủ
chết người và 1g trong 10 triệu lít nước đủ nguy hại đến cá.
2. KLN khối lượng riêng
nặng nên khi bị phát tán sẽ dần chìm xuống dưới nên mới gây chết rất nhiều cá ở
tầng đáy. Như các thông tin báo chí đăng có thể thấy cá sống ở lớp nước sâu bị ảnh
hưởng nhiều hơn cá sống ở lớp nước mặt. Điều đó có thể là dấu hiệu cho thấy do
các hợp chất chứa KLN chìm xuống dưới làm chết các loại cá và sinh vật dưới đáy
biển.
3. Kết luận kiểm tra của
Sở NN&PTNT Thừa Thiên - Huế cho biết, nguyên nhân cá chết hàng loạt là do
pH nước thay đổi đột ngột, chất lượng phú dưỡng (PO4 3- ) tăng cao đột ngột.
Câu hỏi đặt ra “PO4 từ đâu ra và tại sao pH nước tăng đột ngột?”
Trường hợp
2: Nhiễm độc bởi cyanide (Xyanua)
Trong kỹ thuật khai
thác mỏ kim loại, NaCN thường dùng để chiết xuất vàng và các kim loại quí hiếm.
Thí dụ trong trường hợp
chiết xuất vàng từ quặng, NaCN giúp biến vàng thành chất có thể tan trong nước
theo phản ứng sau và đồng thời sản xuất NaOH, một bazơ mạnh theo phương trình
sau:
4 Au + 8 NaCN + O 2 + 2
H 2 O → 4 Na[Au(CN) 2 ] + 4 NaOH
NaCN là một loại muối rất
dễ tan trong nước. Do đó nếu không kết hợp với kim loại thì ion cyanua sẽ xuất
hiện ở dạng ion trong nước thải.
Vì phản ứng hóa học thải
ra NaOH do đó nồng độ pH của nước sẽ tăng phù hợp với báo cáo của Sở
NN&PTNT Thừa Thiên - Huế.
Ion Cyanua (CN-) tan
trong nước là một chất cực kỳ độc. Nó làm hệ thống hô hấp của động vật mất chức
năng tiêu thụ oxy. Nồng độ IDLH của CN là 25 g/ 1 triệu L.
Tuy không độc bằng KLN
nhưng với lượng lớn cyanua cũng có thể gây cá biển chết hàng loạt.
Khu vực miền Trung được
biết có nhiều mỏ vàng. Do đó khả năng chất thải có từ việc khai thác vàng và
kim loại quí hiếm cũng không phải là thấp.
Tác hại có thể dự đoán
trên diện rộng của sự việc ở Vũng Áng:
Khi cống thải được đặt ở
1,5 km xa bờ biển thì cột nước thải có thể dài vài chục đến cả trăm mét.
Dòng hải lưu nơi đó đủ
mạnh để phát tán chất độc trong diện rộng từ vài trăm đến ngàn km dễ dàng và
nhanh chóng. Thực tế cho thấy tác hại đã lan ra trên 250 km bờ biển.
Theo lí thuyết, những
chất này nếu là KLN thì tác hại của nó có thể là khôn lường và rất khó ước
đoán. Các loại hải sản ở khu vực nhiễm độc đều có thể bị nhiễm nặng.
Lượng độc tố có thể ngấm
sâu xuống mạch nước ngầm và gây hại lâu dài.
Tình trạng ở Vũng Áng
có tầm nguy hại đến sức khỏe và mưu sinh của dân chúng trên diện rộng do dòng hải
lưu và phân phối hải sản tiêu thụ trên cả nước chứ không chỉ giới hạn ở Vũng
Áng.
Không ăn cá chết thôi
chứ hải sản sống thì ăn không sao? Tắm biển cũng không sao?
Đây là một nhận định
sai lầm trầm trọng. Khi cá chết có nghĩa nồng độ chất độc đã vượt ngưỡng. Nhưng
cá còn sống không có nghĩa là không có bị ngấm chất độc.
Tuy trường hợp cá chết
do NaCN thì ít nguy hại hơn nhưng nếu là KLN thì hệ quả lớn hơn nhiều.
Xin nhắc lại tất cả hải
sản từ vùng ô nhiễm có xác suất hấp thụ độc tố rất cao đặc biệt là những loại
sinh vật sống sát đáy.
Những độc tố này tồn
dư, tích lũy qua chuỗi thức ăn. Do cơ thể con người không có khả năng thải KLN
hiệu quả, nó sẽ tích lũy dần dần và gây tác hại lâu dài như nói trên.
Đã có nghiên cứu chỉ ra
lượng nhiễm độc thủy ngân vào cơ thể người từ việc ăn cá lên đến 95%.
Ngay cả lí do lần này
không liên quan đến KLN thì việc chất độc tồn dư ở những con cá chưa đủ liều lượng
giết chêt cá là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
Nếu những chất độc này
đã gây ngộ độc cho một số người ở Quảng Bình (Bố Trạch), Hà Tĩnh (Kì Anh), thì
có thể thấy rõ tác hại của nó.
Người ngộ độc KLN qua
đường tiêu hóa thường có triệu chứng bụng quặng đau, buồn nôn, tiêu chảy, nhức
đầu và kiệt sức.
Bên cạnh đó, như chúng
tôi đã đưa ra trước đó bên cạnh sự nhiễm độc do hô hấp và qua đường thức ăn thì
chất độc có thể đi vào cơ thể qua da (niêm mạc).
Do vậy, trong thời gian
này hạn chế việc tắm biển, thậm chí các bạn tham gia điều tra nên có bảo hộ khi
lặn sâu vào vùng nhiễm độc.
Những phát ngôn thiếu
trách nhiệm:
Thời gian gần đây nhiều
cơ quan chức năng nhà nước đưa ra kết luận “nguyên nhân cá biển chết hàng loạt
là do độc tố”.
Về điều này, một người
dân không có hiểu biết về khoa học cũng có thể kết luận được, đặc biệt là những
nạn nhân trúng độc phải cấp cứu do ăn đồ biển ở khu có cá chết.
Có ba nguyên nhân cá biển
chết hàng loạt:
1) Báo hiệu sắp có
thiên tai từ động đất hay núi lửa ở thềm lục địa (điều này xưa nay chưa bao giờ
xảy ra ở Việt Nam);
2) Có sự thay đổi lớn về
số lượng vi sinh vật trong vùng nước (hiện tượng nước nở hoa, hay dịch bệnh);
3) Chất kịch độc do con
người thải ra trong nước biển. Kết luận của cơ quan chức năng chỉ khẳng định rằng
chúng ta sẽ không có thiên tai.
Điều 90 triệu dân Việt
cần biết từ cơ quan chức năng là xác định cá chết và người dân bị ngộ độc là do
hóa chất gì để cộng đồng khoa học có thể hổ trợ tìm phương án giải quyết.
Lãnh đạo Formosa nói
300 tấn hóa chất nhập về sử dụng để tẩy rửa một số đường ống không gây hại và với
khu công nghiệp thì chỉ “bé như hạt gạo”.
Kết luận của lãnh đạo
Formosa rất mập mờ và khó hiểu, gây phẫn nộ cho rất nhiều người dân Việt Nam.
Xin phép được hỏi hóa chất tẩy rửa đường ống đó có tên hóa học là gì?
Nếu lãnh đạo Formosa
không trả lời được thì xin cho biết tên thương mại là gì? Chi cục Hải Quan Hà
Tĩnh có thể cho dân biết thông tin cụ thể về 300 tấn hóa chất này không?
Mới đây lãnh đạo
Formosa còn tuyên bố để phát triển kinh tế việc chết vài con cá biển là chuyện
nhỏ và là cái giá phải đánh đổi.
Chỉ tiếc là việc chết
cá biển không phải là chuyện “bé như hạt gạo” mà nó có thể là cảnh báo cho một
tai họa đổ xuống các thế hệ tiếp theo của Việt Nam.
Kết luận
- Có thể coi sự việc
nghiêm trọng này là thảm họa khôn lường và lâu dài. Với sự nguy hiểm của chất độc
chúng tôi cho rằng cần có một nghiên cứu toàn diện với sự hỗ trợ của cộng đồng
khoa học quốc tế như World Health Organization (WHO) và nên khẩn cấp trong thời
gian này.
- Chính phủ cần yêu cầu
Formosa dừng ngay việc xả nước thải ra biển cho đến khi có kết quả điều tra
chính thức.
- Các cơ quan luật pháp
cũng như các luật sư cần thu thập thông tin đầy đủ để có thể bắt buộc thủ phạm
bồi thường thiệt hại cho dân về sức khỏe cũng như thiệt hại kinh tế.
- Người dân ở vùng bị
nhiễm, cần phải xét nghiệm mẫu nước sinh hoạt và sản xuất nơi mình đang sống.
Chúng tôi đã có bài viết hướng dẫn cách lấy mẫu và gửi đi xét nghiệm để có kết
quả chính xác. Nếu có điều kiện hãy dùng máy lọc để lọc nước trước khi dùng kể
cả đó là nguồn nước sinh hoạt.
- Đồng thời chúng ta
cũng nhanh chóng phổ biến đến người dân, để nhân dân an tâm, có biện pháp đề
phòng và cũng cần đề phòng các lực lượng mê tín dị đoan lợi dụng hiện tượng này
để tung tin đồn nhảm và trục lợi.
Hơn lúc nào hết người
dân cần tự mình trang bị những kiến thức cần thiết để bảo vệ cho chính bản thân
và gia đình.
(Lệ Mai)
Post a Comment